Terugvordering van belastingen bij de overheid: hoe ga je aan het werk?

Dit seminarie handelt over de terugbetaling van niet-ingekohierde RV en BV en over de terugbetaling van voorafbetalingen.

De voorbije twee jaar werd de fiscale praktijk geconfronteerd met een ware aardverschuiving in de regels rond de terugvordering van niet-ingekohierde RV en BV. Waar jarenlang werd aangenomen dat belastingplichtigen binnen de in artikel 368 en 368/1 WIB92 voorziene vijf- of driejarige termijn eenvoudigweg een aanvraag tot terugbetaling bij de Administratie moesten indienen, stelden het Hof van Cassatie (21 december 2023) en later ook het Grondwettelijk Hof (13 maart 2025) dit uitgangspunt op radicale wijze in vraag. Volgens deze rechtspraak moest binnen diezelfde termijn niet enkel een administratief verzoek worden ingediend, maar zelfs een rechtsvordering bij de bevoegde rechtbank worden ingesteld. De gevolgen waren verstrekkend: een tijdig bezwaarschrift zou de verjaring van de rechtsvordering niet langer schorsen, zodat tal van belastingplichtigen – vaak onwetend – het risico liepen hun rechten definitief te verliezen.

De Administratie erkende het ontwrichtende karakter van deze nieuwe rechtsleer en nam afstand van de arresten in haar circulaire van 10 september 2025. Daarin bevestigde zij dat de terugbetaling van RV en BV volgens haar nog steeds via een georganiseerd administratief beroep moest verlopen en dat het instellen van een rechtsvordering buiten de vijf- of driejarige termijn niet als onontvankelijk zou worden beschouwd wanneer vooraf een administratief beroep was ingediend. De juridische waarde van deze circulaire bleef echter onzeker, aangezien zij inging tegen de hoogste rechtspraak en rechters verplicht zijn de verjaring ambtshalve te onderzoeken. Het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg Brussel van 15 september 2025, waarin een rechtsvordering toch onontvankelijk werd verklaard ondanks een tijdig administratief bezwaar, maakte de dreiging zeer concreet.

Tegen deze achtergrond drong een wetgevend ingrijpen zich onmiskenbaar op. In het wetsontwerp “houdende diverse fiscale bepalingen”, momenteel hangende in de Kamer en gedragen door alle meerderheidspartijen, wordt nu eindelijk duidelijkheid gecreëerd. De artikelen 368 en 368/1 WIB92 zullen worden gewijzigd zodat ondubbelzinnig wordt bepaald dat de aanvraag tot terugbetaling van niet-ingekohierde RV of BV moet worden ingediend via een bezwaarschrift, overeenkomstig artikel 366 WIB92. De vijf- en driejarige termijnen blijven bestaan, maar worden opnieuw – zoals traditioneel aangenomen – gekoppeld aan het indienen van een administratief verzoek, niet aan het instellen van een gerechtelijke vordering. Voor die gerechtelijke fase zullen opnieuw de klassieke wacht- en vervaltermijnen van artikel 1385undecies Ger.W. gelden.

Het wetsontwerp voorziet bovendien in een overgangsregeling die de rechten van belastingplichtigen maximaal moet vrijwaren. Zowel buitenlandse aandeelhouders die RV wensen terug te vorderen, als Belgische ondernemingen die bijvoorbeeld BV op basis van vrijstellingen wensen terug te krijgen, krijgen daarmee opnieuw duidelijkheid. Lopende administratieve aanvragen die vóór de inwerkingtreding werden ingediend, zullen worden behandeld als georganiseerd administratief beroep, waardoor belastingplichtigen de administratieve beslissing mogen afwachten alvorens naar de rechtbank te stappen. Ook reeds ingestelde rechtsvorderingen die tijdig werden opgestart vóór de inwerkingtreding blijven expliciet ontvankelijk, zelfs wanneer er vooraf geen administratief beroep werd ingesteld. Hoewel niet alle denkbare situaties letterlijk door de wet worden behandeld, blijkt uit de toelichting dat de wetgever een ruime remediëring beoogt van alle hangende dossiers.

Tijdens dit seminarie wordt uitvoerig ingegaan op deze complexe saga, de onderliggende juridische discussie, de rechtspraak die de fiscale praktijk op zijn kop zette, de omstreden circulaire, het recente Brusselse vonnis én uiteraard de aangekondigde wetswijzigingen met hun praktische impact. We bespreken tevens de overgangsproblematiek, de resterende onzekerheden en de concrete stappen die belastingplichtigen vandaag moeten zetten om hun rechten te vrijwaren – des te dringender nu voor vele aanvragen de termijn van eind 2025 nadert.

Komt in het seminarie ook aan bod, de terugvordering van voorafbetalingen. Wie teveel voorafbetalingen verricht heeft, kan een verzoek tot terugbetaling indienen. Binnen welke termijn en hoe dat moet gebeuren, wordt eveneens behandeld in dit seminarie. Kunnen de teveel betaalde voorafbetalingen ook worden aangewend ter betaling van andere fiscale en niet-fiscale schulden ? Kunnen ze overgedragen worden naar een volgend belastbaar tijdperk? Wanneer is deze oplossing opportuun?