Materiële vergissing en ambtshalve ontheffing: het ultieme redmiddel?

Door het steeds aantal groter wordende aantal aftrekposten in de fiscale aangifte, komt het steeds vaker voor dat belastingplichtigen fiscale voordelen mislopen. Indien de belastingplichtige vervolgens vergeet om bezwaar in te dienen, kan het verzoek tot ambtshalve ontheffing soelaas bieden. Het beperkte toepassingsgebied van de procedure tot ambtshalve ontheffing zoals voorzien in het WIB92, leidt in de praktijk tot interpretatieproblemen wanneer deze wordt ingeroepen op grond van een “materiële vergissing”. 

Om een éénvormige toepassing van het begrip ‘materiële vergissing’ te garanderen, heeft de fiscale Administratie medio 2014 een circulaire gepubliceerd waarin zij een praktische verduidelijking weergeeft over de toepassing van dit begrip. 

Een ambtshalve ontheffing is slechts mogelijk in drie gevallen, nl. 

1. Overbelastingen die voortvloeien uit een ‘materiële vergissing’ of ‘dubbele belasting’  of “nieuwe bescheiden of feiten”, 
2. Overschot van de belastingkredieten, de voorheffingen en de voorafbetalingen, 
3. Welbepaalde verminderingen die niet zijn vermeld in het aangifteformulier of bezwaarschrift. 

Via de fiscale vereenvoudigingswet van 21 december 2013 heeft de wetgever het derde toepassingsgebied van de ambtshalve ontheffing grondig uitgebreid. 

De huidige legislatuur staat niet gekend omwille van haar stabiele fiscale wetgeving en administratieve interpretatie.  Doorheen de jaren hebben er meerdere wetswijzigingen plaatsgevonden die de toepassingsvoorwaarden van fiscale voordelen om de haverklap wijzigen, waardoor het niet zo abnormaal is dat er soms vergissingen worden gemaakt. De ambtshalve ontheffing biedt hierbij soelaas om de vergissing recht te zetten.

De Fiscale Hogeschool vindt het de hoogste tijd dat er updateseminarie wordt ingericht waarbij u aan de hand van actuele cases uit de rechtspraak/rechtsleer een overzicht krijgt van de regeling. 

Volgende vragen krijgen ondermeer een antwoord tijdens het causerie: 

• Wie kan of moet beroep doen op  de procedure tot “ambtshalve ontheffing”? 
• Welke termijn dient hiervoor te worden gerespecteerd? 
• In welke gevallen kan de belastingplichtige zich beroepen op een “materiële vergissing”? 
• Speelt het een rol wie de dwaling heeft begaan? 
• Wat is het onderscheid tussen een materiële vergissing en een vergissing in rechte? 
• Kan een vergetelheid of onwetendheid aanleiding geven tot een materiële vergissing? 

Een soortgelijke  procedure van ambtshalve ontheffing is eveneens gekend in de Vlaamse Codex Fiscaliteit.

Ook het Vlaams Parlement heeft niet stil gezeten en op 30 december 2022 werd het Decreet van 9 december 2022 gepubliceerd tot wijziging van de VCF. Een wijziging betreft juist deze procedure van ambtshalve ontheffing. In dit causerie worden de Vlaamse toepassingsvoorwaarden van de ambtshalve ontheffing onder de loep genomen en in het bijzonder stil gestaan bij de overmatige belastingen die voortvloeien uit materiële vergissingen.

Een niet te missen seminarie!