Subsidiaire aanslag – Cassatie zet het spel op scherp

De subsidiaire aanslag vormt al jarenlang een essentieel instrument in fiscale procedures. Wanneer een aanslag door de rechter nietig wordt verklaard om een andere reden dan verjaring, krijgt de fiscus de mogelijkheid op een herkansing. Dit mechanisme is wettelijk verankerd en kent duidelijke spelregels. Voor cijferberoepers is het belangrijk om te weten dat deze regeling fungeert als een soort vangnet. Als de fiscus een procedurefout maakt, kan men via de subsidiaire aanslag alsnog proberen om de belasting te innen. Zo wordt voorkomen dat een belastingplichtige volledig ontsnapt aan belasting door een technische fout van de administratie.

In de praktijk betekent dit dat de fiscus een subsidiaire (nieuwe) aanslag kan voorleggen aan de rechter, op naam van dezelfde belastingschuldige of een gelijkgestelde (zoals een vereffenaar, echtgenoot of deelgenoot) en op basis van dezelfde belastingelementen als de oorspronkelijke aanslag. Er zijn wel enkele aandachtspunten. Hoe lang mag de fiscus wachten om zo’n subsidiaire aanslag voor te leggen? Is er een wettelijke termijn, of kan een dossier eindeloos blijven hangen? Wat betekent dit voor wie snel duidelijkheid wil over zijn fiscale positie?

De procedure van subsidiaire aanslag verloopt via de rechtbank en het is zelfs mogelijk dat de fiscus meerdere keren een subsidiaire aanslag voorlegt aan de rechter. Dit kan de procedure behoorlijk rekken en de belastingplichtige lang in onzekerheid laten. Geldt deze regeling eigenlijk ook voor btw of andere indirecte belastingen, of is ze beperkt tot directe belastingen zoals de personenbelasting en vennootschapsbelasting? Waarom bestaat dat verschil en hoe leg je dat uit aan een cliënt die met beide soorten belastingen te maken heeft? Kan dit tot ongelijkheid leiden?

Een ander punt is dat bij een subsidiaire aanslag de administratieve bezwaarprocedure wordt overgeslagen. De subsidiaire aanslag wordt dus meteen voorgelegd aan een rechter, wat soms als een nadeel wordt ervaren, zeker als de aanslag op naam van een andere persoon wordt gevestigd.

Voor cijferberoepers is het belangrijk om te weten dat de subsidiaire aanslag een volwaardig instrument blijft van de fiscus, wanneer een aanslag sneuvelt door een procedurefout. Het systeem is evenwel niet altijd efficiënt en kan zorgen voor extra werk en onzekerheid voor de belastingplichtige. 

Cijferberoepers die hun cliënten optimaal willen adviseren, doen er goed aan de regeling rond de subsidiaire aanslag en de recente rechtspraak op de voet te volgen. De discussie over de rol en toekomst van de subsidiaire aanslag blijft immers volop evolueren.

Tijdens het seminarie brengen wij u een helder overzicht van de actuele spelregels rond de subsidiaire aanslag, de recente cassatierechtspraak en de praktische gevolgen voor uw dossiers. U ontdekt waar de knelpunten liggen, welke vragen leven in de praktijk en hoe u er als cijferberoeper het best omgaat. U krijgt daarbij een antwoord op o.a. volgende vragen: 

• Welke voorwaarden moeten vervuld zijn om een subsidiaire aanslag te kunnen vestigen?
• In welke gevallen mag de subsidiaire aanslag worden gevestigd op naam van een andere persoon dan de oorspronkelijke belastingschuldige (bv. vereffenaar, echtgenoot, deelgenoot)?
• Is er een wettelijke termijn waarbinnen de subsidiaire aanslag moet worden voorgelegd aan de rechter? Hoe verhoudt zich dit tot het rechtszekerheidsbeginsel voor de belastingplichtige?
• Hoe interpreteert het Hof van Cassatie sinds het arrest van 20 juni 2025 de vijfjarige termijn voor het vestigen van een subsidiaire aanslag op naam van een vereffenaar? Waarom is deze interpretatie relevant voor de praktijk? En wat betekent de koerswijziging van het Hof van Cassatie voor de hangende en toekomstige dossiers? 
• Kan de fiscus meerdere subsidiaire aanslagen na elkaar voorleggen als eerdere pogingen ongeldig worden verklaard?
• Wat zijn de gevolgen van het feit dat de administratieve bezwaarprocedure wordt overgeslagen bij een subsidiaire aanslag? Welke impact heeft dit op de rechten van de belastingplichtige?
• Waarom geldt het systeem van de subsidiaire aanslag enkel voor directe belastingen en niet voor btw of andere indirecte belastingen? Is dit onderscheid verenigbaar met het gelijkheidsbeginsel?
• Welke lessen trek je als cijferberoeper uit de recente cassatierechtspraak over subsidiaire aanslagen? Hoe kan je cliënten hierover correct informeren?
• Is het stelsel van de subsidiaire aanslag nog van deze tijd? Welke alternatieven of hervormingen zouden volgens de literatuur en rechtspraak overwogen moeten worden?